Sypmtomen en lichamelijk onderzoek #
Odette vertoonde lethargie, apathie en anorexie. Tijdens het lichamelijk onderzoek werden een duidelijke bradycardie (hartfrequentie van 43 bpm) en hypothermie (36.0 °C) vastgesteld en waren de mucosae licht roze en kleverig. Een nieuw bloedonderzoek toonde tekenen van dehydratatie (stijging van het totaal eiwit en hematocriet), neutrofilie, stijging van de leverwaarden, SDMA en ureum, maar het meest opmerkelijk waren een hyponatriëmie (138 mmol/l (ref: 144-160 mmol/l)) en hyperkaliëmie (9.1 mmol/l (ref: 3.5-5.8 mmol/l)).
De meest voorkomende oorzaken van hyperkaliëmie bij de hond zijn onder andere nierfalen, de ziekte van Addison of een verhoogde kaliuminname. Aangezien Odette al 4 dagen nauwelijks at was een verhoogde kaliuminname onwaarschijnlijk en gezien het normale creatinine gehalte in het bloed was nierfalen ook minder waarschijnlijk. Extra bloed werd voor een basaal cortisol naar een extern laboratorium gestuurd en was <0.1 µg/dl, wat verdacht was voor de ziekte van Addison.
Intraveneuze infuustherapie #
De hypovolemische shock werden eerst gestabiliseerd met intraveneuze infuustherapie met een Hartmann bolus van 30 ml/kg over 15 minuten om de bloedcirculatie te ondersteunen. Deze bolus werd 2x herhaald. Nadien kreeg ze Hartmann infuus therapie in hospitalisatie aan 5 ml/kg/uur om de dehydratatie te stabiliseren. De klachten van nausea en anorexie werden behandeld met maropitant IV en wegens verdenking van Addison werd ook dexamethasone aan 0.1 mg/kg BID IV toegediend. Er werd geopteerd voor dexamethasone omdat dexamethasone een latere ACTH stimulatietest niet zou beïnvloeden, terwijl prednisolone en alle andere glucocorticoïden wel interfereren met de test.
Zes uur na de opstart van de infuustherapie werden natrium en kalium opnieuw gecontroleerd. Deze waren respectievelijk 136 mmol/l en 7.4 mmol/l. De mucosae waren minder kleverig, de temperatuur was 37.5 °C en de hartfrequentie was 120 bpm. Aangezien de kaliumconcentratie lager was dan 8 mmol/l werd beslist infuustherapie verder te zetten en kalium opnieuw te controleren na 24 uur.
Na 24 uur infuustherapie met Hartmann, maropitant en dexamethasone was Odette levendig, dronk ze opvallend minder en at ze terug spontaan. Haar temperatuur was 38.0°C en de hartfrequentie was genormaliseerd. Het bloedonderzoek toonde een natrium van 137 mmol/l en een kalium 6.1 mmol/l. De dexamethasone werd opnieuw herhaald aan 0.05 mg/kg IV BID.
Ziekte van Addison #
Om ziekte van Addison te bevestigen werd een ACTH-stimulatie test uitgevoerd na klinische stabilisatie. Na een eerste bloedstaalname werd Synacthen (tetracosactide aan 5µg/kg) IV toegediend. Één uur na de eerste bloedname werd opnieuw een bloedstaal genomen, waarna in een extern labo de basale cortisolspiegels werden bepaald in beide stalen. Bij Odette was de cortisolwaarde in beide stalen lager dan 0.1µg/dl. Een basaal serum cortisol <=2 µg/dL na stimulatie bevestigt de ziekte van Addison.
Na 48 uur infuustherapie was Odette terug vrolijk, speels en had ze een zeer goede eetlust. Prednisolone aan 0.17 mg/kg werd ingezet als onderhoudstherapie als bron van glucocorticoïden in combinatie met Zycortal aan 2.2 mg/kg als bron van mineralocorticoïde. Bloedonderzoek toonde een natrium van 150 mmol/l en een kalium van 5.0 mmol/l. Aangezien beide waren genormaliseerd mocht Odette naar huis.
10 dagen na opstart van de Zycortal en prednisolone werden natrium en kalium opnieuw gecontroleerd. Beide elektrolyten vielen binnen de referentiewaarden. De prednisolone werd afgebouwd naar 0.1 mg/kg. Controle na 1 maand toonde elektrolyten binnen referentiewaarden, maar de Na/K ratio was 39. Hierdoor werd de dosis van de Zycortal verlaagd naar 2.0mg/kg.
Opvolging #
Maandelijks wordt Odette nog opgevolgd met bloedcontrole ter bepaling van de Na/K verhouding. Ze krijgt de prednisolone nu om de 48 uur aan 0.1 mg/kg en de maandelijkse injectie met Zycortal is intussen afgebouwd tot 1.5 mg/kg. Ze heeft geen klinische klachten meer en doet het zeer goed op dit moment.
De ziekte van Addison is prognostisch gunstig mits correcte (spoedeisende) behandeling, monitoring van de klinische klachten, opvolging van de Na/K huishouding en levenslange behandeling.